Քանի որ սոցցանցերում անընդհատ տարածվում են ապատեղեկատվություն տարածող, գումար աշխատող և ադրբեջանամետ կայքերի բազմաթիվ ցուցակներ, ittrend.am-ը ներկայացնում է այդ կայքերի դասակարգված վերլուծություն՝ շփոթություններից զերծ մնալու համար:
Դիտարկված կայքերը և վիդեո պորտալները բաժանվել են 4 խմբի.
1. Բացահայտ ադրբեջանական կայքեր,
2. Կայքեր, որոնք օգտվում են առիթից և գումար աշխատում գովազդի վրա ու վաճառում քլիքներ,
3. Հարթակներ, որտեղ օգտատերերը տեղադրում են տեսահոլովակներ և հղումներ,
4. Ռուսական և օտարերկրյա կայքեր, որոնք տարածում են ինֆորմացիա` վերցված բաց աղբյուրներից, որը կարող է տագնապ առաջացնել հայ ընթերցողի մոտ:
Խումբ 1 (բացահայտ ադրբեջանական կայքեր)
1. armenia.az կայքը գործում է 2010 թվականից, աշխատում է հայերեն և ռուսերեն լեզուներով: Կայքի թիրախային լսարանը հայալեզու և ռուսալեզու ընթերցողներն են: Կայքը ներկայացնում է ադրբեջանամետ տեսակետներ ցանկացած հայ-ադրբեջանական և ղարաբաղա-ադրբեջանական դեպքերի լուսաբանման ժամանակ: Կայքը աշխատում է երկարակյաց պլանների իրագործման ուղղությամբ:
2. armenianreport.com կայքը ստեղծվել է 2014-ին, իբր թե հայկական սփյուռքի կողմից` ներկայացնելու համար նրանց տեսակետը Հայաստանի մասին: Կայքում խոսվում է Հայաստանում տիրող քրեաօլիգարխիկ համակարգի ամենաթողությունների մասին: Կայքը ռուսերեն լեզվով է և նպատաուղղված է ռուսալեզու հանրությանը: Կայքը լուսաբանում է նաև Թուրքիայի, Ռուսաստանի, Իրանի, Վրաստանի, Ադրբեջանի և աշխարհում տեղի ունեցող նորությունները:
3. cbs.az կայքը գործում է 5 լեզվով` հայերեն, ադրբեջաներեն, ռուսերեն, անգլերեն և պարսկերեն: Կայքը բացահայտ ադրբեջանական է և ներկայացնում է ադրբեջանի տեսակետը տեղի ունեցած դեպքերի մասին: Կայքը լուսաբանում է նաև աշխարհի տարբեր ծայրերում տեղի ունեցող նորությունները: Կայքը ունի էջեր Facebook-ում, YouTube-ում, Twitter-ում և Google+-ում: Բոլորն էլ աշխատում են բազմալեզու ֆորմատով:
4. irevanaz.com կայքը ստեղծվել է 2006 թվականին: Ինչպես գրված է կայքում, «Իրեվան» լրատվավերլուծական կենտրոնն ստեղծվել է 2006 թվականին՝ Հարավային Կովկասի երկրների զարգացման պատմության, ներքին և արտաքին քաղաքականության, տնտեսական, ազգամիջյան ընդհարումների բնագավառում հետազոտություններ անցկացնելու նպատակով: Կայքը բացահայտ ադրբեջանական է և գործում է հայերեն և ռուսերեն լեզուներով: Թիրախային լսարան` հայախոս և ռուսախոս հանրություն:
5. Oxu.az ադրբեջանական կայքն աշխատում է ադրբեջաներեն և ռուսերեն լեզուներով: Կայքի թիրախային լսարանն ադրբեջանական և ռուսական հանրությունն է: Կայքը հասանելի է Facebook-ում և Twitter-ում, ինչպես նաև ունի iOS և Android հավելվածներ:
6. haqqin.az – ադրբեջանական կայք, որը գործում է 2012 թվականից: Տարածում է դեպքերի մասին ադրբեջանական տեսակետը: Կայքն աշխատում է ռուսերեն լեզվով:
7. Ilham Aliyev-ի Twitter-յան էջ – Ադրբեջանի նախագահն ունի միանգամից երկու էջ Twitter-ում` մեկը նախատեսված է անգլախոս լսարանի համար, մյուսը` ադբեջանախոս:
Խումբ 2 (կայքեր, որոնք օգտվում են առիթից և գումար աշխատում գովազդի վրա ու վաճառում քլիքներ)
1. besthinfo.ru – կայքը տրաֆիկ ապահովելու նպատակով տարբեր խուճապային տրամադրություններ սերմանող տեսանյութեր է տեղադրում: Ֆեյսբուքի միջոցով նաև այլ իրենց “հաճախորդների” համար լայքեր հավաքող հրապարակումներ է անում:
2. bigbat.am – Նույն 1 կայքի նման:
3. goodinfo.am կայքը հայկական է և տեղադրում է տարատեսակ տեղեկատվություն` կապված վերջին իրադարձությունների հետ, դիտումների քանակ ապահովելու համար:
4. hayerjan.ru կայքում տեղադրված են տարատեսակ գովազդներ, բոլոր ղարաբաղա-ադրբեջանական թեմայով նյութերի վրա` գումար աշխատելու նպատակով:
5. hayojax.am. նույնպես գումար են աշխատում գովազդի վրա` տարածելով տարատեսակ տեղեկատվություն վերջին օրերի իրադարձությունների մասին:
6. haynews.net. նույն կերպ, ինչպես և hayojax.am-ը, այս կայքը գումար է աշխատում գովազդի վրա` տարածելով տարատեսակ տեղեկատվություն վերջին օրերի իրադարձությունների մասին:
7. i-pr.am-ը դիտելիության քանակ է ապահովում ռազմական իրադարձությունների ֆոնի վրա` տեղադրելով մահացած զինվորների լուսանկարներ: Ներկայումս կայքն անջատված է:
8. armcrimenews.com-ը տարածում է չստուգված և հորինած լուրեր վերջին իրադարձությունների հետ կապված` այցելությունների քանակը բարձրացնելու նպատակով: Նման նյութերից են, օրինակ, «Գեներալ Մանվելի 10.000-ոց զորամիավորումը մտավ Ադրբեջան» և նմանատիպ այլ թեմաներ, որոնք վերնագրված են այնպես, որ հետաքրքրություն առաջացնեն լսարանի մոտ, սակայն չեն համապատասխանում իրականությանը:
9. hay1.ru– վիդեո պորտալ, որը սեփական տրաֆիկի ապահովման համար տեղադրում է նաև ադրբեջանամետ քարոզչական տեսանյութեր:
10. bloghay.ru – հայկական տեղեկատվական կայք, որը մուտք գործելուց օգտատերի առջև հայտնվում է մի պատուհան, որում անհրաժեստ է սեղմել«Այո» կոճակը` կայքի դիտումը շարունակելու համար, ինչը ակնհայտ Like-եր հավաքելու նպատակ է հետապնդում:
Խումբ 3 (հարթակներ, որտեղ օգտատերերը տեղադրում են տեսահոլովակներ և հղումներ)
Տվյալ կայքերը օրինական ու նորմալ ընկերություններ են, սակայն քանի որ հնարավորություն են տալիս գրանցված օգտատերերին իրենց միջոցով գումար աշխատել, շատ պատեհապաշտ օգտատերեր տեղադրելով տեսանոյւթ կամ հղում, գլխագրում նշում են կպչուն ու բացահայտ սուտ պարունակող տեսանյութեր, նպատակ ունենալով գումար աշխատել:
1. videochart.net
2. playreplay.me
3. moevideo.net
4. crolik.xyz– վերջինս հղումներ կարճացնող ծառայություն է, որտեղ կրկին օգտատերերը տեղադրում են հղումներ, և ամեն հղումի հետ բացվում է այլ գովազդային կայք, որի ցուցադրությունից հղում տեղադրողը գումար է վաստակում:
5. lavvideo.ru – սա վիդեոբլոգ է, որը ստեղծվել է Հայաստանում և որում հնարավոր է գրանցվել ու տեղեդրել տարատեսակ տեսահոլովակներ: Կապված սահմանային դեպքերի հետ բլոգում տեղադրվում են կպչուն վերնագրերով տեսահոլովակներ, որոնք ոչ միշտ են համապատասխանում իրականությանը:
Խումբ 4 (Ռուսական և օտարերկրյա կայքեր, որոնք տարածում են ինֆորմացիա` վերցված բաց աղբյուրներից, որը կարող է տագնապ առաջացնել հայ ընթերցողի մոտ)
Տվյալ կատեգորիայի կայքերը նորմալ կայքեր են, սակայն ա) հնարավոր է այդ կայքերում վճարովի հիմունքներով լոբիստական նյութեր տեղադրե, բ) ինֆորմացիա վերցնում են ինչպես ՀՀ ՊՆ, Այնպես էլ Ադրբեջանական պաշտոնական աղբյուրներից, որոնք ապատեղեկատվություն կամ հերյուրանք ն տարածում, ուստի այս կայքերից նյութեր վերահրապարակելը խորհուրդ չի տրվում:
1. vestikavkaza.ru կայքը ստեղծվել է 2014-ին և գրանցվել է ՌԴ-ում (Роскомнадзор – № ФС77-57235): Կայքը գործում է ռուսերեն և անգլերեն լեզուներով: Կայքն անդրադառնում է բոլոր կովկասյան երկրների նորություններին: Հայ-ադրբեջանական և ղարաբաղա-ադրբեջանական իրադարձությունների հետ կապված դեպքերը լուսաբանում է բացահայտ ադրբեջանամետ քողի ներքո: Կայքը առկա է գրեթե բոլոր հայտնի սոցիալական կայքերում, ինչպես նաև YouTube-ում, Google-ում և Instagram-ում:
2. politrus.com կայքը ռուսական է, գործում է հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն, ադրբեջաներեն և վրացերեն լեզուներով: Կայքն անդրադառնում է Ռուսաստանում և Անդրկովկասում տեղի ունեցած իրադարձություններին: Տարածում է նաև ադրբեջանամետ տեղեկատվություն: Կայքն ունի Facebook-յան էջ:
3. oximity.com–ը միջազգային միլիոնանոց լսարան ունեցող կայք է: Կայքը գործում է վեց լեզվով, որոնցից յուրաքանչյուրն իրենից ներկայացնում է առանձին վեբ-կայք` անգլերեն, արաբերեն, ֆրանսերեն, ռուսերեն, գերմաներեն և իսպաներեն: Կայքն առկա է սոցիալական բոլոր հայտնի հարթակներում, ինչպես նաև ունի սեփական բջջային հավելված: Կայքի ռուսական տարբերակում(հիմնականում վճարովի հիմունքներով) հրապարակվում են բացահայտ ադրբեջանական տեսակետը քարոզող նյութեր:
4. ria.ru–ն ռուսական Ria Agency-ի տեղեկատվական հարթակն է: Կայքն անդրադառնում է Ռուսատատնում, Անդրկովկասում և աշխարհում տեղի ունեցող նորություններին: Կրկին լայվնյուզի խնդիրն է առկա, հատկապես որ խմբագրակազմը ադրբեջանամետ լրագրողներ են: Կայքը առկա է Facebook-ում, Twitter-ում, VK-ում, Odnoklasniki-ում, Google-ում, YouTube-ում և Instagram-ում:
5. interfax.ru –ը ռուսական լրատվական գործակալության կայքն է: Նույն խնդիրն ունի ինչ լայֆնյուզն ու ռիան:
Թարմացում 08.04. հայտնաբերվել է նաև hratap.ru կասկածելի կայքը, որը ակնհայտ ստեր է տարածում ու Facebook սոցցանցում ֆեյք էջերով խմբեր է ստեղծում՝ ապատեղեկատվությունը տարածելու համար:
Կարդացեք նաև.
Ինչ անել, որ տեղեկատվությունը մեր դեմ գործող զենք չդառնա
Ինչպես Facebook-ում ազատվել կեղծ տեղեկատվության ստացումից
Թե ինչպես են ոմանք օգտագործում Ղարաբաղի դեպքերը
Սամվել Մարտիրոսյան. ինչպես պաշտպանել Facebook-յան էջը հաքերներից
